Cada día as administracións producen unha incrible cantidade de datos. As administracións públicas sábeno todo: cantas persoas viven nunha zona, cantas necesitan axuda pola súa idade, por onde pasan as liñas de autobús ou cal será a temperatura mañá na localidade X. Da administración dependen moitos organismos, polo que no seu poder hai moitos datos.

Eses datos pertencen ao poder público e teñen que estar a disposición do propio público. As administracións estiveron sempre obrigadas a publicalos: o Boletín Oficial do Estado ou o mesmo taboleiro de anuncios do concello son os exemplos de sempre. Na sociedade da información, a publicación de datos públicos toma outros camiños e internet abre a porta a unha consulta en todo momento e por parte de todos.

O pdf que o Goberno de quenda colgaba na súa web oficial para que todos puidesen consultalo foi o primeiro signo de apertura para que os datos estivesen ao alcance de todos. Na rede de hoxe en día, o pdf está máis que superado. Europa aprobou unha normativa que obriga a abrir os datos, a facelos públicos, e a permitir utilizalos de forma eficiente. É a era do open data. E o open data, como explicaba nun encontro con xornalistas Carlos de la Fuente, director de servizos tecnolóxicos de CTIC, non é só máis transparencia.

De la Fuente era un dos directivos do CTIC no encontro. Nun almorzo cun grupo de xornalistas especializados, varios directivos do Centro Tecnolóxico CTIC explicaban o potencial do open data. O centro, situado en Xixón, é o referente en España e un dos principais a nivel internacional en boas prácticas á hora de abordar a publicación de datos públicos.

"2010 foi o ano do despegamento do open data", explica de la Fuente, con grandes iniciativas e cun maior interese por parte de todos. O open data, retomando as súas palabras, non é só transparencia, tamén é interoperabilidad. Nese camiño para facer os datos públicos, non só vale con publicalos senón tamén con abrir a porta á reutilización.

A normativa europea permite a calquera individuo ou empresa a reutilización deses datos, sexa ou non con fins comerciais sempre que se identifique a fonte dos mesmos. E esa decisión é a chave que abre un mercado millonario. Segundo unha estimación de 2006, o estudo MEPSIR, o mercado asociado á reutilización destes datos só en Europa era de entre 10.000 e 48.000 millóns de euros. Aínda que como explica un dos directivos de CTIC esa cifra "só era un futurible".

O valor actual deste mercado podería ser moito maior. No mundo dos smartphones, as aplicacións convertéronse nun atractivo negocio e os datos públicos permiten desenvolver un número quizais infinito de apps. Non se trata de nada escuro ou sinistro. Simplemente, utilizando unha información á que xa todo o mundo ten acceso pódense crear infinitas posibilidades de negocio. Por exemplo, unha aplicación que indique onde están os autobuses urbanos ou como chegar á parada máis próxima, co seu consabido tempo de espera. Por exemplo, unha app que sinale os principais monumentos dunha comarca e permita acceder a información relacionada. Xa existen.

"Está a xurdir unha comunidade, un nicho de negocio, que está a aproveitar esa materia prima para facer moitas aplicacións ou servizos", sinala Carlos de la Fuente, lembrando que como xa sucede no mercado das aplicacións algunhas son gratis, lanzadas para o ben común, e outras de pago, cun fin de negocio detrás.

Aínda que para que isto sostéñase non vale co Excell, o pdf ou a información malamente accesible. "Se abrimos datos, exponse adecuadamente en formatos abertos", engade de la Fuente. A web do mañá será a web semántica, na que cada valor permitirá encamiñarse a máis información. "Cada dato é unha dirección", explica Pablo Priesca, director xeral de CTIC, explicando como a nube a que os datos se combinen entre si, a pesar das súas orixes diferentes.

Situación en España

E nesta carreira, como se atopa situada España? "Non se están facendo mal as cousas", explica Priesca. "Hai grandes éxitos en eAdministración", apunta e hai comunidades autónomas que xa están a facer grandes esforzos en materia de open data, como practicamente todas as CCAA do norte de España.

 O concepto de Open Data segue moi de preto á idea de Código Aberto. A súa idea nuclear é que a información debería estar dispoñible sen restricións de copyright, patentes ou outros mecanismos de control.

"Europa pode converterse nun líder mundial do Open Data"

Tim Berners-Lee, coñecido como "pai da web" é un firme defensor do movemento Open Data. Recentemente colaborou activamente no proxecto do goberno de Reino Unido que ten como obxectivo pór a disposición dos cidadáns a información, mellorar os servizos públicos e impulsar a innovación no país.

Nunha entrevista concedida a silicon.de, Berners-Lee considera que Europa está por detrás de Estados Unidos nesta materia, aínda que cre que podería converterse un importante actor. "Todo o que necesita é un empuxón", advirte.

Este impulso ten que ver con tecer unha iniciativa paneuropea relacionada non só coa transparencia, senón tamén cos beneficios económicos. Neste empeño deben terse en conta as grandes compañías, como convencelas das bondades da información aberta?

Berners-Lee explícao a través dun exemplo. "Cando a web era nova, as empresas podían ter a súa propia web, pero non querían compartir información", lembra. No caso dunha libraría por exemplo, non se publicaba o catálogo dispoñible, nin os prezos, por medo á competencia.

Co tempo, as compañías que empezaron a publicar tal información resultaron as máis exitosas. "Canta máis información da empresa ofrécese ao cliente, máis fácil é tratar co cliente", asegura.

Para poder construír un proxecto realista e eficaz de Open Data é necesario homoxeneizar os diferentes tipos de datos e para iso, chegar a un acordo sobre as normas. E xa hai unha posible solución en curso: el sistema de cinco estrelas que valora a calidade dos datos.

Se os datos están dispoñibles, conséguese unha. Se a información é legible por máquina outra máis; tres se é un estándar aberto e catro se pode pasarse ao estándar RDF. A quinta outorgarase cando estea relacionada coa nube.

Por último e en resposta a se é necesario un organismo de control internacional que protexa a privacidade dos datos, Berners-Lee considera que hai que considerar ilegal a monitorización da información, salvo para fins serios, como o crime organizado.