Faltan informáticos. É un feito. Curso tras curso rexístrase unha incesante disminución do número de alumnos matriculados. Con todo, é neste tipo de formación científico-técnica onde existe unha maior demanda das empresas e do mundo laboral. No presente curso académico, o 31% dos matriculados fixérono en carreiras do ámbito das ciencias sociais; o 24,6%, en ciencias da saúde, e o 22,8%, en titulacións científico-técnicas.
Nos últimos cinco anos, as facultades de Matemáticas perderon 5.630 alumnos; as de Física, 5.459, e as de Informática, 5.024 alumnos. Estas carreiras nutriran historicamente multitude de promocións de informáticos das empresas tecnolóxicas, consultoras e integradores de sistemas do país. Xa non é así.
¿A falta de vocacións é causada á perda de prestixio da carreira informática? Non nos podemos permitir o luxo de que a profesión informática estea desprestixiada, especialmente neste momento en que todo indica que os factores principais do desenvolvemento económico español (construción e turismo) estanse desacelerando, mentres que as previsións de crecemento da industria das tecnoloxías da información (TI), tanto a nivel estatal como europeo, están por encima das previsións de crecemento xeral.
As empresas do sector buscan incesantemente novos talentos e as universidades cada vez xeran menos. Ante esta asimetría tan notable, é o momento de reflexionar sobre que factores poden aportar unha explicación a este aparente desprestixio da profesión de informático. Un factor que pode explicar esta falta de interese dos novos universitarios polas carreiras da contorna TI é a cultura do up or out (literalmente, arriba ou fose e que se traduce por promoción ou saída). O sector é moi competitivo e ten a merecida reputación de incentivar a promoción interna en estruturas xerárquicas. Estes valores non están de moda entre os potenciais novos titulados.
Outro factor podería ser o nivel salarial: soldos relativamente baixos en comparación ao esforzo en horas implicadas. Dous variables dan resposta a este factor. Por unha banda, os baixos salarios poderían ser consecuencia da baixa productividade dos procesos e proxectos (non necesariamente dos empregados) e, por outro, dos efectos da demanda, que toma as TI como unha commodity (un ben estándar que só pode diferenciarse da competencia vía prezo e do que ano tras ano pódese esixir un desconto).
Dar prestixio a profesión debe ser o obxectivo das empresas do sector, pero tamén das Administracións públicas e a universidade
Para os posibles informáticos, aqueles con máis visión, a tendencia ao offshoring (a externalización de servizos TI ao estranxeiro) xera incertezas sobre o futuro dos postos de traballo. Por exemplo, a India dispón de recursos para atender servizos TI globalmente con alta calidade.
Pese ás dificultades, este sector aínda é un sector con grandes posibilidades de crecemento: podemos ser un referente do sur de Europa en canto a calidade e profesionalidade grazas a conceptos como nearshoring (factorización dos desenvolvementos de software en centros relativamente preto dos clientes).
Dar prestixio a profesión debe ser o obxectivo das empresas do sector, pero tamén das Administracións públicas e as universidades. As empresas debemos xerar expectativas profesionais aos nosos colaboradores, tanto na compañía como no sector en xeral. Claramente, o prestixio dunha empresa debe medirse tamén polo potencial de empleabilidade do seu capital humano. É vital ofrecer proxectos interesantes, unha carreira profesional humana e compatible coa vida familiar e plans de formación continuada.
As Administracións, sobre todo as locais, deben xerar espazos de atracción e interacción de institucións e empresas, por exemplo, desenvolvendo parques tecnolóxicos que permitan ás empresas achegarse alí onde reside e estuda o talento (cantas universidades hai fóra de Madrid ou Barcelona?).
A Universidade non está á marxe deste fenómeno. A promoción das carreiras tecnolóxicas é básica, deseñando plans de estudo interesantes e orientados á realidade do mercado profesional. A colaboración nos plans de formación das empresas tecnolóxicas tamén supoñería un bo xeito de potenciar e facer máis atractiva esta profesión.
Facer un esforzo nesta liña é clave e unha oportunidade de superar, grazas ao crecemento en sectores de alto potencial de crecemento, a previsible recesión que se cierne sobre a nosa economía.